Ik woon en werk in de buurt van Schiphol. Overvliegende vliegtuigen zijn hier dus aan de orde van de dag. Daar kijken we niet meer van op. Maar toch, als ik op een mooie lentedag een toestel door de lucht zie gaan, krijg ik altijd weer vakantiekriebels. Dan droom ik achter mijn bureau even weg en waan ik mijzelf met een koel drankje in de hand op een tropisch strand.
Breekplaten en vliegtuigen?
Als ik dagdroom over verre reizen naar tropisch stranden, dan maak ik als breekplaatfanaat al snel een kleine gedachtesprong naar het landingsgestel van een vliegtuig. Want je verwacht het misschien niet, maar ook daarin worden breekplaten voor extra veiligheid gebruikt.
Schokken opvangen
Het landingsgestel van een vliegtuig is het deel waar het toestel op rust als het niet in de lucht is. Het bestaat meestal uit wielen plus een systeem om schokken op te vangen. Eigenlijk is landingsgestel een verkeerde benaming. Het wordt namelijk ook gebruikt om te starten en om te taxiën. En ook als een vliegtuig stil staat, maakt het gebruik van het landingsgestel.
Landen en remmen
Tijdens de landing moet kinetische energie van het vallende vliegtuig door het onderstel opgevangen te worden. Dit gebeurt door middel van vering en demping. In grote vliegtuigen worden hiervoor meestal pneumatische systemen gebruikt. Een gas zorgt dan voor de vering. De demping wordt veroorzaakt doordat olie door een kleine opening wordt gedrukt, waarbij de bewegingsenergie wordt omgezet in warmte.
Als het toestel is geland, moet het natuurlijk nog wel tot stilstand worden gebracht. Dit gebeurt voornamelijk door de remmen op de wielen. Vrijwel alle grote vliegtuigen zijn met schijfremmen uitgerust, omdat deze het makkelijkst te koelen zijn.
Waarvoor zitten er breekplaten in vliegtuigen?
U zult begrijpen dat het van levensbelang is dat de piloot kan vertrouwen op een betrouwbaar werkend landingsgestel. En daar komt de breekplaat in beeld.
In het landingsgestel van een vliegtuig wordt de breekplaat gebruikt voor overdrukbeveiliging. Als de druk in het leidingsysteem te hoog wordt, kan dit leiden tot het ongecontroleerd knappen of scheuren van de leidingen op willekeurige plekken met alle gevolgen van dien.
De breekplaat zorgt ervoor dat bij te hoge druk het leidingsysteem gecontroleerd en binnen alle veiligheidsspecificaties ontlast wordt. Het vliegtuig kan in deze situatie nog steeds veilig landen en remmen. Wat ik als passagier een prettig idee vind.
Overdrukbeveilig van gesloten systemen
In het landingsgestel van vliegtuigen is het een relatief kleine breekplaat die de veiligheid van een gesloten systeem waarborgt. Maar in alle situaties waarbij overdruk in een gesloten systeem een risico vormt, kan een breekplaat als veiligheidsoplossing gebruikt worden.
In grote vorm bijvoorbeeld bij een raffinaderij. Hier heb je te maken met soms wel kilometerslange leidingen en hoge drukken. Bij te hoge druk (overdruk) barst de strategisch geplaatste breekplaat en zorgt deze ervoor dat het systeem gecontroleerd, voorspelbaar en op een vooraf bepaalde plek wordt ontlast. Geen verassingen en op deze manier wordt naast installatie ook de mens beschermd. De enige schade is de gesprongen breekplaat die vervangen moet worden.
Heb je vragen of zorgen over de veiligheid van systemen in jouw bedrijf, klein of groot? Ik denk graag met je mee. En mocht je op vakantie gaan met het vliegtuig, denk dan eens aan die kleine, oh zo belangrijke, bleekplaten zodra je veilig bent geland.
Dick Verhoef (Twitter @DickVerhoef)
